کتاب راهنمای عملی درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی

کتاب راهنمای عملی درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی (به انگلیسی: A practical guide to acceptance and commitment therapy) نوشته استیون هیز و کریک استروسال می‌باشد که توسط دکتر اکرم خمسه به فارسی ترجمه و توسط انتشارات ارجمند منتشر شده است.

این کتاب، کاربردی‌ترین راهنمای بالینی در درمان مبتنی بر پذیرش و پای بندی (ACT) است که تاکنون منتشر شده است. در این کتاب، چگونگی کاربرد مدل‌ها و روش‌های درمانی مبتنی بر پذیرش و پای بندی، در رابطه با اختلال‌ها، شرایط و گزینه‌های گوناگون و رهایی از آن‌ها، نشان داده شده است. (اکت به عنوان یک کلمه تلفظ می‌شود و نه به‌عنوان حروف جداگانه اول هر کلمه).

نویسندگان این کتاب در کاربرد آکت در این حیطه‌های مختلف خبره هستند و جالب توجه اینجاست که اصول مهم و اساسی این نوع درمان که در این کتاب و سایر منابع گردآوری شده است، با بسیاری از مباحث و مسائل مختلف، تناسب و هماهنگی دارد. هدف این کتاب تا حدی این است که پژوهشگران و متخصصان بالینی، دل و جرأت و مهارت لازم را در کاربرد این رویکرد، در عرصه‌هایی که مناسب است، پیدا کنند.

فصل‌های کتاب راهنمای عملی درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی، نشان‌دهنده این است که اکت، رویکرد درمانی مفیدی برای طیف بسیار وسیعی از مسائل و مشکلات بالینی است.

در مورد بسیاری از این مسائل و مشکلات، داده‌های کنترل‌شده‌ای از قبل وجود داشته است و این پایگاه اطلاعاتی در آینده گسترده‌تر خواهد شد.

نظریه زیربنایی اکت، یعنی نظریه ساختار و چهارچوب ارتباطی، به طور مستدل ادعا می‌کند که آسیب‌شناسی روانی، به میزان زیادی بر پایه زبان انسان، بنا نهاده می‌شود.

این نظریه، همچنین روش‌های کاهش کارکردهای کلامی مخرب و شیوه‌های افزایش کارکردهای کلامی مفید را، مطرح کرده است. تا جایی که مدل اکت درست عمل کند و نیز به دلیل اهمیت زبان و شناخت در کارکرد انسانی، باید در مورد انواع بسیار وسیعی از مسائل و مشکلات رفتاری کاربرد داشته باشد.

اگرچه گذشت زمان و پژوهش‌ها، میزان صحت این مدل را تعیین می‌کنند، اما تاکنون، این مدل، حتی در حیطه‌هایی مثل روان‌پریشی که تأثیر این‌گونه روش‌ها در مورد آن‌ها قابل انتظار نبوده است، مؤثر واقع شده است و مهم‌تر اینکه، اکت هم به لحاظ انجام پژوهش‌ها در زمینه بازده‌های درمانی و هم به لحاظ فرآیندهای قابل پیش‌بینی تغییر، مؤثر و مفید عمل کرده است.

این کتاب در سه قسمت تدوین شده است:

در نخستین بخش، نظریه بنیادی اکت به عنوان یک رویکرد درمانی و فرآیندهای مداخله‌ای اصلی که در این مدل وجود دارد، شرح داده می‌شود و چگونگی مفهوم‌سازی مسئله مراجعان، با استفاده از این مدل و نیز چگونگی مرتبط ساختن فن‌آوری با این نوع مفهوم‌سازی، نشان داده می‌شود.

به هر حال این کتاب به تنهایی کافی نیست و باید کتاب‌های دیگری نیز در این زمینه خوانده شود. از جمله باید پیش از کاربرد این مدل (حتی درک و شناخت کامل این مال)، “کتاب اکت” (هیز، استروسال و ویلسون، ۱۹۹۹) نیز خوانده شود.

بخش دوم کتاب کاربرد آکت را در برخی از اختلال‌های رفتاری که متخصصان بهداشت روانی و سوءمصرف مواد با آن مواجه هستند، ارائه می‌دهد.

بخش آخر کتاب، کاربرد آکت را در انواع جمعیت‌ها، مسائل و مشکلات، موقعیت‌های مختلف و شیوه‌های رهایی از آن‌ها، مورد بررسی قرار می‌دهد.

کتاب راهنمای عملی درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی مثل هر کتاب دیگری، نمی‌تواند دربرگیرنده طیف وسیع مسائل و مشکلات بهداشت روانی باشد که مراکز خدمات انسانی با آن روبه‌رو هستند. اختلال‌ها و مسائل بالینی وجود دارد که حداقل به‌طور مقدماتی، شیوه درمانی آکت را عملاً تأیید کرده‌اند، اما در این کتاب به آن‌ها پرداخته نشده است.

برخی از این مسائل، شامل اختلال‌های خوردوخوراک، انحراف‌های جنسی، اختلال کارکردهای جنسی، داغ‌دیدگی، کار با مراجعانی که دچار عقب‌ماندگی ذهنی هستند، مداخله در زمینه مسائل و مشکلات زوج‌ها و خانواده‌ها، جمعیت سالمندان و پیشگیری است. با رشد و گسترش پژوهش‌ها و مبانی بالینی، انتظار می‌رود که این مسائل نیز در آثار بعدی بازبینی شود.

مایل هستیم که از صبر و شکیبایی که خانواده‌ها و دانشجویانمان در به اتمام رسیدن این کتاب نشان داده‌اند و نیز نویسندگان و پژوهشگرانی که وجود خود و مهارت و خبرگی‌شان را به این کار اختصاص داده‌اند، تشکر کنیم. همچنین از نویسندگان و پژوهشگرانی که ویرایش سخت‌گیرانه این کتاب را تحمل کردند تا متن کتاب هماهنگی لازم را پیدا کند، قدردانی می‌کنیم.

در مورد متخصصان بالینی، صمیمانه امیدوار هستیم که این کتاب بتواند به‌عنوان یک وسیله و ابزار روزمره در فعالیت‌های بالینی‌شان، هدایت‌کننده باشد. درک برخی از مداخله‌ها با روش‌های درمانی که در کتاب آورده شده است، ممکن است دشوار یا نامعقول به نظر برسد.

اگر در حین خواندن و دریافت اطلاعات هر فصل و در هر کجا چنین احساسی به شما دست داد، از شما می‌خواهیم که فقط به خواندن و تلاش خود ادامه دهید و به آنچه که مراجعانتان درباره تأثیر واقعی این روش به شما می‌گویند (کلامی یا رفتاری)، گوش فرا دهید.

مطالعه‌ی این کتاب هم به شما پیشنهاد می‌کنیم.